بیشترین میزان عدم توافقها، ناراحتیها، تیره شدن روابط، تعارضات، دورشدن و فاصله گرفتن والدین و فرزندان در زمان امتحانات است. این نتیجه، حاصل استخراج نتایج پرسشنامه‌ای است که در آن از والدین و فرزندان آنها درخواست شده بود به این سؤال پاسخ دهند: چه مواقعی بیشترین اختلافات بین شما بروز می‌کند؟

جالب آنکه پاسخ والدین و فرزندان به این سؤال یکسان بود: «زمان امتحانات» والدین می گفتند: فرزندان حرفها و راهنماییهای ما را نمی‌شنود، فرزندان می‌گفتند: والدین تصور می‌کنند ما حرفهای آنان را در بار اول نشنیده‌ایم و مدام تکرار می‌کنند، درس بخوان، نمره خوب بگیر، چرا به فکر خودت نیستی، ما خیر و صلاح تو را می‌خواهیم و... گوشهای ما پر است از این حرفها.

  بدون تردید فصل امتحانات یادآور دغدغه‌ها و نگرانیهاست. این دغدغه‌ها و نگرانیها محدود به دانش‌آموز نمی‌شود، بلکه فضای خانه و خانواده را نیز در بر می‌گیرد. گویی والدین و اعضای خانواده امتحان دارند. دانش‌آموز برای رهایی گاه به مطالعه بیشتر روی می‌آورد و گاه درس و کتاب را به کناری نهاده و در برابر آنها سر تسلیم فرود می‌آورد و گاه به هر دوی این رفتارها می‌پردازد. والدین نیز برای رهایی گاه چاره‌جوییهایی را در پیش می‌گیرند و گاه با تذکرات مداوم دانش‌آموز را به خواندن درسها و مطالعه بیشتر توصیه می‌کنند.

  این سؤال بسیاری از والدین است که وظیفه آنها در شروع فصل امتحانات چیست؟ آیا ضروری است والدین خودشان را درگیر مسائل درسی فرزندانشان کنند؟

آیا بهتر است بی‌اعتنا و بی‌تفاوت فرزندانشان را به حال خود رها کنند؟

  هدف از نوشته حاضر پاسخگویی به یک سؤال است:

  وظیفه والدین در شروع فصل امتحانات چیست؟

   1ـ فضای آرامبخش، شور آفرین و اطمینان بخش بیافرینند

  قطعاً اصلی‌ترین وظیفه والدین ایجاد فضایی صمیمی، دلگرم کننده، فرحبخش و شورآفرین است. چنین فضایی درون محیط خانواده، دغدغه‌ها و نگرانیها را به حداقل می‌رساند، امکان بروز استعدادها را میسر می‌سازد، تواناییهای هوشی و عاطفی فرزندان را گسترش می‌دهد و فرزندان را مسئول و متکی به خود بار می‌آورد.

 2ـ سامان بخشیدن به مسائل و مشکلات اقتصادی در ایام امتحانات

 بدون تردید مسائل مالی نقشی در نمرات تحصیلی و موفقیت فرزندان ایفا می‌کنند، سامان بخشیدن مسائل مالی در زمان امتحانات وظیفه‌ای مهم است که باید والدین آنها را جدی بگیرند.

  واقعیت آن است که مسائل مالی گاه عرصه را بر والدین تنگ می‌سازد. طبعاً تحمل این مشکلات صبر آنان را سرریز کرده و فشارهایی را به دانش‌آموزان منتقل می‌کند ظرفیت دانش‌آموز محدود است و حساسیت وی زیاد. برنامه‌ریزی اقتصادی در طول سال و به‌ویژه در زمان امتحانات بیشترین کمک به دانش‌آموز است، تا با آسودگی خاطر به مسائل درسی و تحصیلی بپردازد.

 3ـ انعکاس تعدیل یافته فراز و نشیبها

 مشکلات همیشه وجود دارند. حتی اگر همیشه مشکلات وجود نداشته باشند؛ انسانها سعی می‌کنند مشکلی به‌وجود آورند اعم از مشکلات مالی، اختلافات خانوادگی، درگیریهای فامیلی و...

 شاید مشکلات به تنهایی و به خودی خود مهم نباشد مهم چگونگی مواجهه با این مشکلات است.

  سعی کنید در ایام امتحانات حتی‌الامکان همه مشکلات را به فرزندان منتقل نکنید. تلاش کنید مشکلات را با همه ابعاد و زوایای نگران‌کننده و طاقت فرسا به آنان بازگو نکنید.

 4ـ پرهیز از اختلافات خانوادگی در حضور فرزندان

  فرزندان شما خواه ناخواه از اختلافات شما و همسرتان آگاه می‌شوند. سعی کنید این اختلافات را در حضور آنها دامن نزنید. بیان اختلافات و بازگویی مجدد آنها به همراه القاب تحقیر‌آمیز، جسم و روح فرزندتان را فرسوده می‌سازد. آزردگی خاطر و فرسودگی جسم و روح فرزندتان مجالی برای یادگیری دروس به آنها نخواهد داد.

  5ـ امتحان دانش‌آموز، وظیفه دانش آموز است نه وظیفه والدین

  والدین مسئولیتهای خودشان را دارند و دانش‌آموز مسئولیتهای خودش را دارد. امتحان جزو وظایف اوست. این وظیفه فرزند شماست که به موقع درس بخواند، تمرین حل کند. خود را برای امتحان کلاس و امتحان ثلث آماده کند. شما وظایف دیگری دارید. بهتر است هر کسی به وظایف خودش بپردازد.

 6ـ ارتباط خود را با مدرسه، معلمان، انجمن اولیا و مربیان بیشتر کنید

 ارتباط هر چه بیشتر شما با مدرسه و معلمان باعث خواهد شد فرزندتان با دلگرمی بیشتری درسها را دنبال کند. در ملاقات با معلمان و مشاوران از راهنماییها و توصیه‌های آنها حداکثر استفاده را ببرید. به این توصیه‌ها و راهنماییها عمل کنید. در انجمن اولیاء مربیان شرکت مداوم داشته باشید. شما می‌توانید از راهنماییها و تجربه‌های دیگر والدین در مورد فرزندشان استفاده کنید، اطلاع یابید چه کارهایی به سود فرزندان است و چه کارهایی بی‌نتیجه است.

 7ـ محدودکردن رفت و آمدهای خانوادگی

  به میهمانی رفتن و میهمانی دادن زیاد، وقت زیادی از شما و فرزندانتان خواهد گرفت. در زمان امتحانات، میزان رفت و آمدها را کم کنید.

  8ـ تفریحات برنامه‌ریزی شده را جایگزین سایر فعالیتها کنید

 درس خواندن طولانی و خسته‌کننده به سود فرزندتان نیست. تفریح هر چند تفریحات ساده نظیر گردش در فضای آزاد، کوه، پارک رفتن و... فوائد زیادی برای شما و فرزندتان دارد. غالب این تفریحات هزینه‌های کمتری در مقایسه با یک میهمانی رفتن یا میهمانی دادن بر دوش شما می‌گذارد.

   9ـ در برنامه‌های درسی فرزندتان دخالت نکنید

  فرزندان شما بارها و بارها از معلمان، مشاوران و مدیر مدرسه توضیحات فراوانی شینده‌اند. تاکیدهای بیش از حد، امر و نهی‌های مکرر، سرزنش، دستورات شما در موقعیت دشوار امتحانی از سوی فرزندتان به عنوان دخالت تلقی می‌شود. اگر فرزندتان تصمیم گرفته به میزان اندکی مطالعه کند، مطمئناً با امر و نهی شما همین میزان اندک مطالعه را نیز انجام نخواهد داد.

 10 ـ در فرصتهای مناسب، فرزندتان را تایید و تشویق کنید

  با تشویق و تایید فرزندتان حس عجیبی در وی رشد می‌کند. او احساس می کند که قدرت عجیبی پیدا کرده است. قادر است بیشتر مطالعه کند، تمرین کند، یاد بگیرد، یادگیری برایش جالب و شورانگیز خواهد شد. شما می‌توانید در لحظه‌ای که موفق به حل مسئله‌ای شده است، یا در حال مطالعه است و شما از در وارد می‌شوید، در لحظه‌ای که به پاکنویس مطالب درسی می‌پردازد و حتی لحظه‌ای که کتابهایش را با نظم خاصی جمع و جور می‌کند. او را تحسین کنید. یک جمله کوتاه کافی است «می‌بینم به دفتر و کتابهایت سرو سامان داده‌ای»، «وقتی دیدم داری مطالعه می‌کنی خوشحال شدم» لحن گرم و صمیمی شما بر تایید و تشویق صد چندان می‌افزاید. سعی کنید احساس خودتان را به او بازگو کنید.

 11ـ از تحقیر، سرکوب کردن و طعنه‌زدن جداً بپرهیزید

 بدون هیچ تردیدی کلمات ناراحت کننده، طعنه‌آمیز و ریشخندکننده اجازه فعالیتهای مفید را از فرزندتان سلب می‌کند. آیا شما خودتان حاضرید طعن، نیشخند، کلمات تحقیرآمیز بشنوید و با وجود این، کاری مثبت و سازنده انجام دهید. کاهش کلمات منفی و تحقیر‌آمیز باعث افزایش موفقیت فرزندتان خواهد شد.

 12ـ شنونده صمیمی حرفها و شکایتهای فرزندتان باشید

  همیشه اوضاع بر وفق مراد نیست. گاه دانش‌آموز از درسی تنفر دارد گاه نسبت به رفتار معلمی اعتراض دارد یا از یادگیری درسی عاجز است. در بیشتر این مواقع فرزندتان، راهنماییهای شما را نمی‌خواهد، او به دنبال گوش شنوایی است

به دنبال آن است که کسی حرفهایش را بشنود و قضاوت نکند. او با دردل‌کردن احساس سبکی خواهد کرد. در چنین موقعیتهایی به استقبالش بروید. از قضاوت کردن درباره حرفهایش جداً بپرهیزید. از توصیه کردن اجتناب ورزید. وظیفه شما فقط شنیدن است. حرفهایش را بپذیرید، سعی کنید احساس او را درک کنید، مطمئن باشید همه چیز به خیر و خوشی خواهد گذشت.